Alguns Kabuverdianu ta fla ma es ka kre pa ofisializadu lingua kabuverdianu pabia es ka kre papia varianti di Santiagu. Entritantu, dirijentis tudu partidu ku asentu parlamentar dja deklara publikamenti ma es ta defende tudu varianti di lingua kabuverdianu.
I vontadi di Stadu di Kabu Verdi ta manifesta atraves di pozisionamentu di partidus ku asentu parlamentar. Si, pa un banda, tudu partidu dja kre pa defendedu tudu varianti i, pa otu banda, kada un di nos, nu kre nos varianti txeu, nton ka e razoavel alega ma Stadu ta ben inpo so un varianti!
Serka di 55% di Deputadus na Parlamentu e di Partido Africano para a Independência de Cabo Verde (PAICV). Na dia 24 di Novenbru di 2009, na ta sai di asinatura di memorandu di entendimentu sobri revizon di Konstituison, Prezidenti di PAICV fla, di forma klaru, ma se partidu ta defende tudu varianti di lingua kabuverdianu. Na dia 6 di Marsu di 2010, peranti profesoris i alunus di liseu “Napoleão Fernandes”, Prezidenti di PAICV torna ripiti es pozison (konferi: http://noticias.sapo.cv/inforpress/artigo/4996.html ).
Serka di 42% di Deputadus na Parlamentu e di Movimento para a Democracia (MpD). Na dia 28 di Novenbru di 2009, nun entrevista pa jornal dijital www.forcv.com, Prezidenti di MpD dexa ntende ma MpD ta defende tudu varianti kantu el fla ma MpD ta defende un sforsu maior di splikason di sidadons ma es pode kontinua ta uza varianti ki es kre dipos di ofisializason (konferi video lisin: http://www.forcv.com/articles/post/2009/12/06/VIDIU-Face-a-Face-Ku-Carlos-Veiga.aspx o konferi transkrison lisin: http://www.forcv.com/articles/post/2009/12/08/Transkrison-di-Rostu-ku-Rostu-ku-Carlos-Veiga.aspx ).
Kes otu serka di 3% di Deputadus na Parlamentu e di União Cabo-verdiana Independente e Democrática (UCID). Nes jornal Expressodasilhas di dia 06 di Maiu di 2009, Prezidenti di UCID fla, di forma klaru, ma UCID ta defende tudu varianti.
N ta konkorda ku Dr. Carlos Veiga i Enjinheru António Monteiro, respetivamenti, dirijenti di MpD i di UCID, ma es defeza di tudu varianti debe kontinua ta exteriorizadu atraves di diversus kanal pa es sklaresimentu txiga na tudu Kabuverdianu.
Alguns pode fla ma e inpratikavel autoriza uzu di tudu kes 9 varianti di lingua kabuverdianu. Entritantu, es pozison e refutavel.
Ka ten nada di fundamentalmenti diferenti entri komunikason oral i komunikason skritu. Ora, duranti sekulus, Kabuverdianus di tudu kes 9 ilha li ten stadu ta komunika oralmenti ku kunpanheru, kada un na se varianti. Purtantu, e ridikulu fla ma e inpratikavel kada un uza varianti ki el kre!
Si kada atu oral o skritu di Stadu ka ser, simultaneamenti, na kes 2 lingua ofisial, ningen ka ta fika ku dor di kabesa – kada atu pode perfeitamenti ser na lingua/varianti ki autor di atu kre, pois nos e un so povu i, purtantu, ku un so lingua, sendu purtuges un lingua ku funson konplementar.
Ademais, avansus teknolojiku ta permiti, a nivel di ensinu, produzi material didatiku na diversus varianti sen kustu adisional relevanti. Efetivamenti, ku informatika, propi konputador, pratikamenti ku in klik so, pode adapta un livru interu di un varianti na otu.
Fora kel la, mesmu sen nxinadu di forma sientifiku lingua kabuverdianu (ku tudu ses varianti), dja nu ten un monti sekulu ta ntende kunpanheru kifari si nu pasa ta nxinadu-el na skola. Pa otu banda, dezenvolvimentu di Kabu Verdi sa ta intensifika kontaktus di kada Kabuverdianu ku tudu varianti di nos lingua desdi kriansa – i es kada bes maior familiarizason signifika kada bes maior kapasidadi di konpreenson di kualker varianti di nos lingua.
Nos e ka obrigadu kopia solusons linguistiku ki tomadu na otus tera na anbitu di rejimis antidemokratiku i/o di un kultura ki ta defendeba ejemonia di un varianti di ses lingua.
Oji, UNESCO ta defende diversidadi linguistiku i, pur isu, ta defini lingua maternu komu konjuntu di ses varianti sen diskriminason (konferi lisin, na pajina 15: http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001297/129728e.pdf ).
Enfin, so inveja pode leba un Kabuverdianu ser kontra ofisializason di lingua kabuverdianu trokadu ezistensia di variantis.
Di tudu manera, inveja e pekadu i es sentimentu disprezivel ka konsigi inpidi otus povu di ofisializa ses lingua, enbora ses lingua tenba i ta kontinua ta ten variantis. E ki ningen ka pode inpidi un omi livri di uza se lingua dentu se txon! Sen intervenson di Stadu, uzu di nos lingua ta expandi si me i ku menus rispetu pa diversidadi linguistiku trokadu forsa di leis sosial natural.
Pur isu, rasional e kes ki kre defende kes varianti menus papiadu, pa es apoia Stadu na defende un ofisializason undi tudu varianti ta defendedu di forma planifikadu.
Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera
No comments:
Post a Comment