Irmon Kabuverdianus, Nu Uza Y Divulga Alfabétu Kabuverdianu Ofísial(AK, ex-ALUPEC)

Monday, March 30, 2009

Grupu Di Apoiu A Rubera Djeu Sa Ta Kriadu Na Mérka

Pa Agnelo A. Montrond

Dedikatória: N ta didikâ es textu pa tudu kes ki inda sa ta vivê na situasaun di penúria na
Musteru.


Andâ na kaminhu di burru ó di kabra, éra un bes. Oji, di Rubera Djeu, argen ta bá di karru pa vila di Igreja ó pa Bila via Kanpana y txiga la na «fai» minutu. Ka ten konparasan entri Rubera Djeu di onti ku Rubera Djeu di oji y ka ta ben ten konparasan entri Djeu di oji ku Djeu di manhâ. Ántis, maioria di kazas éra di pédra brutu y kubértu ku karapati. Oji maioria di kazas e fetu di bloku di simenti y kubértu ku tedja ó ku simenti. Dja ten lus ilétriku y telefóni na Djeu. Oji e basta karkâ mon na interuptor y sendê lus. Maioria di polulasaun di Djeu ten un familiar ó un parenti pértu na stranjeru ki ta djuda-s ku dinheru. Má inda ten un númeru mutu reduzidu di argen ki ka ten ningen pa djuda-s y ki ta vivê na un situason ki kualker tipu di ajuda finanseru ta fazê diferénsa. Própi Prizidenti di kâmara, Fernandinho Teixeira, dja pidi intervensaun urjenti di guvérnu, pa abri trabadju pa konstrusaun di strada di Baia di Korvu y di anel rodoviariu di Fogu, sen dimóra, pa garanti katxupa y susténtu di alguns jóvens, mudjeris y xéfis di famílias ki sta dizenpregadu y frustradu ku es falta di oportunidadis di enprégu. Du mestê djudâ minimizâ situasaun di penúria ki sa ta spadjâ pa tudu konselhu di Musteru. Y própi dadus di INE, Institutu Nasional di Estatístika, ta indikâ ma taxa di pobréza sa ta aumentâ na Musteru (na 2007, aumentu foi di kuazi dés purséntu). Rubera Djeu, komu parti integranti di konselhu di Mustéru sta na mésmu situasaun. Antan, e ku ideia na djudâ arguns di kes tipus di argen la, ki sat a kriadu un grupu di amigus pa apoiâ kes ki sta más nesesitadu. Un grupu di pesoas riuni na pasadu dia dimingu y es inisia kriasaun di un kumisaun «Ad Hoc» ki ta integrâ sigintis eleméntus: Antero Lobo Gomes ki e prizidenti, Filipe Lobo Gomes ki e tizoréru, José Quintino Mendes ki e sekretáriu, Agnelo A. Montrond, Arlindo Correia, y sa ta pensadu na konvida Etelvina Soares Rosa (Tali di Afu), Eugenia di Pipita, Ana Lopes, Marta di Xiba, Adelaidinha Maria Xinha, Nicolau Gomes (Lainhu), y más pesoas. Naturalmenti ki partisipasaun di tudu argen e benvindu, sobretudu di kuadrus, prufisionais, di ómis y mudjeris di nogósiu di Rubera Djeu sima:

Kuadrus y prufisionais: Viriatu Di Sirbesti - injinheru – Purtugal; Luis Gomes Martins – injinheru – Kabu Verdi; José Gomes (Dui di Mémé) – injinheru – Kabu Verdi; Agnelo Armando Montrond – injinheru / profesor – Mérka; Carlos Paulino Vaz – injinkeru – Mérka; Carlos Spinola (Soné di Manelinhu) – kursadu na justisa kriminal – Mérka; Casimiro Jesus Lopes de Pina (Nhónha di Alídiu) – adivogadu – Makau; Leão de Pina – kursu superior – Kabu Verdi; Arlindo Correia (Rulinhu di Tudéka) – injinheru eletrotékniku – Mérka; José Eugénio Montrond – xéfi fiskal di kâmara di Musteru; Pedro Agnaldo Montrond, más konxedu pa Pégrégu - Diretor di Pólu Iducativu númeru 3 di Djê ku Talaia, y jugador di Kutelinhu; Domingos Vaz Mendes, más konxedu pa Uginhu di Fidjinha Xinha – vereador di Kâmara Municipal di Musteru pa ária di disportu y kultura; y más otus ki du ta ben mensionâ dipos; Ómis di Nogósiu: Arlindo Correia (Rulinhu di Tudéka), proprietáriu di Restauranti Laura na Dorchester; João Vaz (Djonsa di Nhamá) – proprietáriu di un «Liquor Sore» na Roxbury y di diskotéka Macumba na Mattapan; Silvina, donu di un salaun di beléza; José di Djena Dilaida, donu di un ofisina mekanika di karru na Brockton, Nelson di Manidjinha, donu di Mendes Heating, António Gomes, konstrusaun, y otus ki nu ta ben mensiona dipos. Es kumisaun ta tornâ riuni na Dorchester na prósimu dia dumingu pa kuntinuâ trabadju di rekrutâ más menbrus. Pa angariasaun di fundu sa ta pensadu na kriâ un asenbleia di menbrus ki ta fikâ ta pagâ mínimu di sinku dóla pa mês. Tanbê tenedu ideia di organizâ un jantar konvíviu na restauranti Laura na Dorchester pa kel mesmu fin. Más atividadis di es tipu ta ben ser organizadu. Inda kumisaun ta kontâ ku patrusíniu di proprietárius di negósius ki e di Rubera Djeu, y naun só. Vérba ki kumisaun kunsigi angariâ ta ser enkaminhadu pa Rubera Djeu y el ta bai ser uzadu prioritariamenti pa situasaun di morti, ivakuasaun di duentis pa ospital na Ktulel di Asukra ó pa Praia. Asin ki más pormenoris stiver dispunível nu ta informa públiku.


Nos sonhu e dizenvolviméntu susial, ikunómiku y umanu di nos zóna, pa en ves di trabadju rixu y kastigadu di kel ténpu na undi ki fómi, mizéria, y duénsa éra distinu di ómi, mudjer y kriansas, du modernizâ infrastruturas rodoviárias, idukativus, di saudi, susial, ets, y retribuí gentis di Djeu un vida kondigna ki es meresê, konpititivu a nível nasional y internasional. Pa nos sonhu birâ realidadi, nos tudu nos e poku pa djuntâ mon y trabadjâ ku seriedadi y abnegasaun pamodi trabadju e txeu y nesesidadis e ka poku. Nu ta lansâ un apélu a tudu kenha ki di un fórma ó di otu ten algun afinidadi ku txon di Bina Manzinha, ki sunha birâ Rubera Djeu, se bérsu, na Rubera Nhordés, pa apoia-nu ó partisipa ku nos na es djunta-mon pa Djeu. Pas es kauza justu, partisipasaun di tudu kabuverdianu y di un kualker sidadaun di mundu e nesesáriu y seguramenti ta fazê diferénsa na vida di kes ki sta más nesesitadu. Nu ta gostaba di podê djuda-s ku kumida pa es kumê y agu pa es bibê pa es ka deta nén ku fómi nén ku sedi, agu pa es labâ pa es ka duesê, ropa pa es bisti, ramédi pa kenha ki podê sta duenti y ka ten dinheru pa kunpra-l, material pa minis ki sta na skóla y ki ka podê kunpra-l. Sima ki prizidenti ileitu di Mérka, Barack Obama frâ, «Yes We Can», du ta parafrazia-l y du ta frâ sin e pusível ku partisipasaun y kontribuisaun di nos tudu.

Agnelo A. Montrond – aamontrond@yahoo.com

Sunday, March 29, 2009

Mosteiros: Presidente da Câmara alerta para a situação difícil no concelho


29-03-09
Fonte: A SEMANA ONLINE

O presidente da Câmara dos Mosteiros pede, em carta remetida ao primeiro-ministro e a outros membros do Governo, a intervenção urgente do poder central no sentido de minimizar a situação de penúria que neste momento se alastra no concelho. Carlos Fernandinho Teixeira diz esperar que o executivo de José Maria Neves crie com urgência, pelo menos, 550 postos de trabalho para dar trabalho e sustento às centenas de jóvens, mulheres e chefes de família que agora deambulam por esse Município da Ilha do Fogo sem saber o que fazer para fugir à falta de emprego e de oportunidades .

O edil aponta que o quadro sócio-económico dos Mosteiros se agravou com o ano agrícola, que ficou frustrado por causa de excesso de chuva. «Como consequência, vários são os jovens e mulheres que deixam os Mosteiros, rumo às ilhas de Santiago, Sal e Boa Vista, à procura de uma vida melhor, com todos os problemas daí advenientes», salienta o autarca.
O município dos Mosteiros conta com cerca de 10 mil habitantes. Carlos Fernandinho precisa que, conforme o Questionário Unificado de Indicadores Básicos de Bem-estar (QUIBB) do INE, a taxa da pobreza no concelho evoluiu de 41,2 % para 51,7% em 2007, um aumento de 9,6%.

Fernandinho Teixeira fez questão de realçar que a Câmara tinha a esperança de que os projectos do MCA trariam impacto económico importante no concelho, mas tal não aconteceu por causa do regime empresarial que o referido programa norte-americano adoptou no recrutamento dos cerca de 70 trabalhadores.


Para minimizar a situação no concelho, o presidente da Câmara dos Mosteiros propõe maior celeridade no arranque das obras estruturantes para o Fogo, há muito anunciadas e que até agora ainda estão enroscadas nos corredores burocráticos da Praia. O tão esperado anel rodoviário da ilha, bem como a estrada da Baía do Corvo e do Cutelo Alto, estas a nível dos Mosteiros, são exemplos de como as grandes obras do governo demoram em chegar ao Fogo.

ADP

Saturday, March 28, 2009

Júlio Correia reage ao artigo “Afrosondagem: Carlos Veiga e Hopffer Almada têm preferência”

Dr. Julio Correia


Exmos. Senhores


Na vossa edição de 25 de Março on-line e num artigo referente às presidenciais em Cabo Verde “presumem” que Júlio correia apoia um dos candidatos, neste caso David Almada, à presidência da República.

Conhecendo a intenção destas “presunções” sou a alertar-vos que enquanto membro da comissão política do Partido, tenho o dever de seguir as orientações do partido e que vão no sentido de um não posicionamento com relação às candidaturas.

As presidenciais, não constituem neste momento uma prioridade para o partido e não estão, por hora, na agenda do partido. Como sabem as candidaturas presidenciais não têm base partidária. Na altura certa tomarei uma posição enquanto cidadão e ela será consentânea com aquilo que entender ser o interesse do partido.

Se uma tal “presunção” de um eventual apoio meu a um presumível candidato, visa fragilizar de algum modo as outras candidaturas, nomeadamente a do Camarada e amigo Aristides Lima é uma “presunção” maldosa despida de qualquer fundamento. Se é verdade, que todos os candidatos me merecem um grande respeito, os amigos e camaradas de muitas caminhadas, por maioria de razão, me merecem ainda maior respeito e consideração.

Cumprimentos,

Júlio correia

Thursday, March 26, 2009

Dia di Mudjer

Janice Teixeira


E bo ki ta buska tudu dia
Bu indipendensia
Bu liberdadi
Y bu própi identidadi

//

E bo ki ta luta
Profesionalmenti
Imusionalmenti
Pa ser valorizadu
Y konprendedu

//

E bo ki na kada muméntu
Ta tenta ser nha kunpanheru
Nha amiga
Rainha di nha lar

//

E bo ki batalha inkansavelmenti
Pa konkista bus direitus
Y tanbe pa un mundu más justu
Y pa un sosiedadi sen violensia

//

E bo ki ta rizisti a sarkasmus di kes ki pejorativamenti
Ta txoma-u di fiminista liberal
Y ki e donu di un enpreza ó sa ta dizenpenha altus funsons na pulítika

//

E abo, ami, anos ki ten kapasidadi di jeri alternativas
Pa djuda otus mudjeris konkista liberdadi
di ser un flor na meiu di dizértu
Janice Teixeira

Saturday, March 21, 2009

Nos Amor E Un Kuadradu Perfeitu


Pa Manuela Pina

Nha amor pa bo e móda 2 × 2
Nha amor pa bo e móda 4
Nha amor pa bo e móda raís kuadradu di duzaseis

//

Nos amor e ka paralélu
Mas e perpendicular na simetria di nos kurasaun ortogonal

//

Bo e sirkunferênsia di nha bida
Bu ta sta 365 dia na órbita di nha sonhu
Y 180 grau na nha surrizu

//

Bo ki e nha variável dipendenti
Na nha odju e bo ki e probabilidadi
Na nha lábius, e bo ki e funsaun di nha bida
E bo ki e «Slope» di nha realidadi
Bu sta 100% na nha orizonti

//

Na nha loukura e bo ki e adisaun
Multiplikasaun na nha dizeju
Subtrasaun na nha sonhu
Y divisaun na nha pensaméntu

//

Bo e un kuadradu perfeitu na nha dia-dia
Nos bazi e fórti
Nos ispuenti e flutuanti na nha pensaméntu
Bo e maior ki nha dizeju
Menor ki nha tristéza
Pamodi bo e koordenadas na nha kaminhu

//

Manuela Pina

Wednesday, March 18, 2009

Sobrado emblemático da Cidade de São Filipe recuperado para albergar unidade hoteleira


*** Por Jaime Rodrigues, da Agência Inforpress ***
São Filipe, 16 Mar (Inforpress) - Um dos mais belos e emblemáticos sobrados da parte alta da Cidade de São Filipe, “Bila Riba’, cujos traços arquitectónicos convidam os transeuntes para uma visita ao seu interior, vai ser transformado, ainda este ano, numa unidade hoteleira com 10 a 12 quartos, após a conclusão das obras de restauro.
Construído no final dos anos de 1800, provavelmente entre 1883 e 1895, pelo então comerciante e proprietário João Monteiro de Macedo, popularmente conhecido por “Néné de Djoca”, e esposa D. Ana Júlia Barbosa Botelho da Costa Macedo, este sobrado foi adquirido recentemente pelo dinamarquês, Morten Vincent Jordanson, casado com uma cabo-verdiana, Luísa Francisca Lopes Jordanson.
Consumada a compra, o casal meteu mãos à obra para introduzir obras de restauro, respeitando e preservando na integra os traços arquitectónicos e outros pormenores que fazem deste sobrado, um autêntico pólo de atracção turística e um verdadeiro património histórico-cultural da Cidade de São Filipe e de toda a ilha do Fogo.
Respeitando a filosofia e a tradição antiga do funcionamento dos sobrados, no rés-do-chão, foram instaladas actividades comerciais, nomeadamente estúdio fotográfico, serviço de ‘rent-a-car’, bar/restaurante e escritório e, no primeiro piso, tal como era o costume da vivência nos sobrados, funcionará como área residencial, com quartos para alojamento.
O seu restauro, apesar de não estar ainda concluído, revitalizou e valorizou o edifício, que por si só conta a história de mais de um século de vida da Cidade de São Filipe, aspectos que os proprietários pretendem aproveitar para o desenvolvimento de um turismo cultural.
“Tudo que era possível foi recuperado e reutilizado, desde o soalho de madeira, passando pelas banheiras e chuveiros antigos, incluindo a telha, cuja uma parte foi encomendada em Portugal”, disse Morten Vincent Jordanson, anotando que o sobrado mantém o seu traço arquitectónico original e sem quaisquer alterações.
O montante aplicado no restauro deste edifício não foi revelado. Na opinião de Morten Vincent Jordanson, este facto é de menor relevância, não obstante considerar que é três vezes mais do que o montante necessário para a construção de um edifício de raiz.
Neste sobrado esteve aquartelada nos finais de 1930, uma organização recreativa e paramilitar denominada “Falcões” e em 1994 parte do filme Ilhéu de Contenda, do realizador cabo-verdiano, Leão Lopes, foi rodado neste espaço emblemático, sem contar ainda, que o primeiro telefone que foi instalado na ilha do Fogo, ligava este sobrado às localidades de Monte Barro e Cerrado, casa de campo da família Monteiro Macedo.
O casal Morten Vincent Jordanson e Luísa Francisca Lopes Jordanson, proprietários da empresa “Fogoseafishing”, disse tratar-se de um hotel especial em que os quartos não são identificados através de números, mas sim com nomes de colonizadores e de famílias que viveram em Cabo Verde, entre eles, os de Armand Montrond – Conde francês, ou Miles - o inglês ligado à exploração do sal na ilha do Aeroporto, de modo a poder contar um pouco a historia da cidade, da ilha e do país.
Tanto os quartos como a sala de espera, serão decorados com trechos de história e ilustradas com fotografias antigas e recentes que dão uma dimensão histórica e da própria evolução de São Filipe a da própria ilha do Fogo ao longo dos tempos, uma experiência original que concilia a preservação da história da “Cidade dos Sobrados” com a promoção e o desenvolvimento do sector do turismo cultural e de habitação.
A aposta do casal com a transformação do sobrado num hotel, está virada para um nicho de turistas com uma certa idade, que buscam a segurança, a tranquilidade e a paz, e que se interessam pela história e cultura das ilhas.
De resto, é este o segmento de turistas que tem visitado e permanecido em maior tempo na ilha do Fogo, sendo constituído na sua maioria, por gente oriunda de Norte de Europa.
Para a prestação de um serviço de qualidade, além de restauro/recuperação e transformação do sobrado da “família Macedo”, como é conhecido este edifício em São Filipe, o casal vai também restaurar a casa de campo de Cerrado, que pertencia à mesma família, bem como um sobrado adquirido na localidade de Santo António. O objectivo é criar um roteiro turístico cultural e de habitação.
No Cerrado, além do restauro, o casal pretende implementar um projecto de fruticultura com a fixação de plantas de videira e cafeeiros, árvores cultivadas antigamente nesta localidade.
O restauro dos sobrados, cujo estilo arquitectónico com traço que marca a presença colonial, é uma necessidade que se impõe dado ao estado avançado de degradação de alguns desses edifícios, sobretudo aqueles que foram construídos no final de 1800.
Além do sobrado da “família Macedo”, o de “Nha Martina”, construído, provavelmente, entre 1890 e 1900 por João Vasconcelos Monteiro e o de Francisco do Sacramento Monteiro “Nho Francisquinho”, actual museu, construído entre 1880 e 1890, foram recuperados recentemente, valorizando um dos maiores patrimónios culturais de São Filipe.
O Instituto da Investigação do Património Cultural (IIPC), que restaurou a Igreja Matriz de São Filipe, mostrou interesse em delinear uma intervenção de fundo para a recuperação, no futuro, do conjunto do centro histórico da Cidade de São Filipe.
A ideia deste projecto, prevê uma intervenção no conjunto do centro histórico de São Filipe, com destaque para os sobrados cujo estado de degradação é mais acentuado.
Sabe-se, no entanto, que uma primeira iniciativa do IIPC em recuperar um dos sobrados de São Filipe, não foi avante, devido um “desencontro” de pontos de vista entre esta instituição e o proprietário.
JR
Inforpress/Fim

Monday, March 16, 2009

Ribeira do Ilhéu ó Ribera Djeu, e Rubera Nhordés

Pa Agnelo A. Montrond

Situadu a serka di vinti kilómetrus a nordésti di sidadi di Sanfilipi y alguns minutus (oitu kilómetrus) a uésti di vila di Igreja, Ribera Djeu e un aldeia ki ta akolhê un di kes más antigu, si e ka própi kel más antigu povuadu di konselhu di Musteru. Rubera Djê e parti di munisípiu di Musteru y di fregesia Nosa Sinhóra di Ajuda. Maioria di populasaun di Rubera Djê ta vivê di agrikultura y kriasaun di limárias. Alguns ta vivê di péska y kumérsiu retalhista. Kes ki e funsionáriu públiku e kontadu na dédu. Na Djeu ten un skóla primária, un greja katóliku, un greja adventista, un postu di korreiu y un postu sanitáriu. Ten alguns lójas pa kumérsiu retalhista y ten un lója di João Vaz Montrond (Fernandi di Nhomendi) ki ta faze nagósiu a grosu.

Rubera Djeu e un rubera di Kultura: Bina Manzinha e un figura ki distakâ na muzika na Rubera Djeu ki el diskrevê asin: «Rubera Djeu e Rubera Nhordés – Nha genti fórti kabu sabi …» Rubera Djeu e tanbe konxedu pa ses tokadoris: Mérku Bina, tokador di violaun, Merkinhu di Bina, tokador di violaun; Xalé di Nhamá, un grandi tokador di robéka; Amadeu Gomes Martins (Madéu di Feminha), un rekintadu tokador di violaun; Agustinhu di Sakorru, kantor y un ruspetadu tokador di violaun; Zéka Maria Nhánhá y Nhomendi di Manina, dos referênsia na viola; Faustu di Nhamá, tokador di kavakinhu y di robéka; Juzé Lasu, kantor, konpozitor y un grandi tokador di violaun; João Barbosa Amado (Karru Xalé) tokador di kavakinhu y di violaun; Carlos Spinola (Soné di Manelinhu) ki e autor di alguns létras di múzikas ki Ana Lopes, más konxedu pa Klarinda, un di kes midjor vós fimininu di Rubera Djeu, ta kantâ; Agnelo Armando Montrond, João Domingos De Pina (Juaun di Kaka), Casimiro De Pina (Nhónha di Alídiu) – tres tokadoris di violaun, y más ki N ka sa ta lenbrâ gosin.



Di entri kes más ilustris y antigu figuras di Rubera Djeu nu ta sita alguns nómis: Merkinhu di Bina – piskador y kumersianti retalhista; Agnelo Montrond – Kabu Xéfi y kumersianti; Sirbésti Nes - proprietáriu; Naku – kumersianti y proprietáriu; Djédjé di Nha Tuda – kumersianti; Alirio Lopes de Pina (Alidiu Lion) – kumersianti y proprietáriu; Carlos Barbosa Amado (Karru Naku) - kumersianti y proprietáriu; Alfredo Monteiro (Féfé di Xalé), kumersianti; Alzino Vaz (Alfredi Xinha) – proprietáriu; Antero Lobo Gomes – Kabu Xéfi y profesor; Filipe Lobo Gomes – Kabu Xéfi y Líder relijiozu; José Alves (Juzé di Rikéta) – profesor; Viriatu – boksista (bokseru) y profesor na Purtugal; Luis Gomes Martins – profesor; António Vaz Mendes (Ntoninhu di Aginélu) - kapataz agríkula; Manuel António Montrond (Ntoninhu di Ntoni) – kapataz agríkula; José António Montrond (Erman di matriza) - kapataz agríkula; António De Pina (Toti) - kapataz agríkula; António De Pina Montrond (Celso) – pulísia; Emidio Montrond (Vivi di Djéna) - pulísia; José Gomes (Dui) – injinheru; David Montrond- profesor; José Vaz Montrond – profesor; y más otus nómis ki nu ta ben akresenta dipos.

Ántis, maioria di kazas éra di pédra brutu y kubértu di karapati. Oji maioria di kazas e fetu di bloku di simenti y kubértu ku tedja ó ku simenti. Dja ten lus ilétriku y telefóni na Djeu. Maioria di polulasaun di Djeu ten un familiar ó un parenti pértu na stranjeru ki ta djuda-s ku dinheru. Má inda ten un numeru mutu reduzidu di argen ki ka ten ningen pa djuda-s y ki ta vive na un situason ki kualker tipu di ajuda ta fazê diferénsa. Anton, e ku ideia na djudâ kes tipus di argen la, ki sa ta pensadu na kria un grupu di amigus pa apoiâ kes ki sta más nesesitadu. Sa ta pensadu na kriâ un kumisaun Ad Hoc formadu pa Agnelo A. Montrond, Arlindo Correia, Filipe Lobo Gomes, Antero Lobo Gomes, Etelvina Soares Rosa (Tali di Afu) , Eugenia di Pipita, Ana Lopes, Marta di Xiba, y Adelaidinha Maria Xinha. Naturalmenti ki partisipasaun di tudu argen e benvindu, sobretudu di kuadrus y di ómis y mudjeris di nogósiu di Rubera Djeu sima:

Kuadrus: Viriatu Di Sirbesti - injinheru – Purtugal; Luis Gomes Martins – injinheru – Kabu Verdi; José Gomes (Dui di Mémé) – injinheru – Kabu Verdi; Agnelo Armando Montrond – injinheru / profesor – Mérka;
Carlos Paulino Vaz – injinkeru – Mérka; Carlos Spinola (Soné di Manelinhu) – kursadu na justisa kriminal – Mérka; Casimiro Jesus Lopes de Pina (Nhónha di Alídiu) – adivogadu – Makau; Leão de Pina – kursu superior – Kabu Verdi; Arlindo Correia (Rulinhu di Tudéka) – injinheru eletrotékniku – Mérka; Michael Gomes (Maika di Djeninha) – injinheru – Mérka; Manuel Montrond (Manélu di Afonso) - injinheru – Mérka; Manuela Spinola (Nela di Aninha) – kursu superior – Mérka, …

Ómis di Nogósiu: Arlindo Correia, proprietáriu di restauranti Laura na Dorchester; João Vaz (Djonsa di Nhamá) – proprietáriu di un «Liquor Sore» na Roxbury y di diskotéka Macumba na Mattapan; Silvina, donu di un salaun di beléza; Nelson di Manidjinha, donu di Mendes Heating, António Gomes, konstrusaun, …

Ta kontinuâ brevimenti

Sunday, March 15, 2009

Dor Di Amor


Pa Marlise Rodrigues


N prende ma N ka debe iziji amor di ningen
Ma N debe y pode só da bon razon pa algen gosta di mi …
Y ma N debe ten paxenxa pamodi vida ta faze tudu kel ki sta falta

//

Maior kobardia di un omi
E disperta amor na mudjer ki el ka ten intenson di ama-l

//

E duru fla txau a algen ki bu ta ama
Óras ki bo e obrigadu a dana ku el
Má inda bu kre fika ku el

//

E difísil ri óra ki bu sta txora.
Difísil tanbe e skese to ki bu ta ama

//

Abo e nha razon di vivi
Abo e nha korason
Abo e nha paixon
Abo e tudu pa mi …

//

Será ki e bo?!

//

Na ingles ta fladu «I Love You»
Na franses ta fladu «Je t’aime»
Na purtuges ta fladu «Eu te amo»
Na Kriolu ta fladu Mi e Dodu Na Bo

//

Ama-bu e gana
Ama-bu e vontadi
Ama-bu e prazer
Ama-bu e enfin tudu

//

Oji N sa ta studa rixu pa más tardi N ben ser filis
N ta kansa na skóla oji
Pa N ben diskansa manhan
Minis nhos obi es nha konsedju pamodi el e bunitu y dretu

//

Si algun dia bu odja Praia
Ku aspetu di txuba
Lenbra ma e nha odju
Ki sta txora
Pamodi e ka sa ta odja-bu

Marlise Rodrigues

Wednesday, March 11, 2009

Bebiano Desarma Assaltante E Salva Família




Por: Valdir Alves

A loja Universal Food Market conhecida por Loja Bebiano foi assaltada no passado domingo, quando por volta da 1 e 45 da tarde, um indivíduo irrompeu na loja munido de uma pistola automática exigindo dinheiro. O assaltante, que aparenta ter uns 20 anos, apontou uma pistola à sobrinha do propietário que atendia um cliente. Num acto heróico ou apenas fruto de um instinto familiar, Bebiano Correia saltou sobre o indivíduo imobilizando-o por traz, segurando a arma contra o seu peito, dermando-o. A luta não demorou mais do que 2 minutos. Tempo suficiente para o meliante fugir, não sem antes levar 200 dólares que a esposa Maria Jesus tinha na sua posse para ir depositar no banco. “A primeira coisa que pensei foi tentar defender a minha família e quem estava ao meu lado” começa por justificar assim Bebiano, o seu arriscado acto, porque: “Da maneira como ele (o assaltante) veio, só podiam acontecer duas coisas: ou eu dava-lhe todo o dinheiro ou, o pior, podia atirar sobre nós, porque notei que ele não estava em si. Minha reacção foi rápida e penso que terá sido no momento certo, porque de outra forma poderíamos não estar tão contentes como estamos agora”.

Em 9 anos de existência, é a primeira vez que, na Universal Food Market, acontece um caso desses e, “pela primeira vez senti que a minha vida corria sérios riscos”, conta Bebiano que sente que pôde salvar a vida da sua família e de mais pessoas que pudessem estar aí. Eram cerca das 3 horas de segunda-feira, 9, quando deslocámos à Loja Bebiano. Passado mais de 24 horas sobre o sucedido, tudo estava calmo. Na rua apenas o equipamento do Canal 7 que fazia mais uma transmissão em directo do acontecimento, segundo de outros canais que noticiaram o caso. A repórter Victoria Block do Canal 7 apresentou-nos entre outras razões, o motivo dessa cobertura: “Alguém defende os seus interesses, os interesses da comunidade atravês de algo do qual podemos tirar ilações. Quando se vê no video, constata a coragem pela forma como lutou.

E precisamos cobrir esses acontecimentos sobretudo para que as pessoas saibam o que se passa quando há muitos casos de droga e crimes envolvidos na sua comunidade. Enquanto Bebiano imobilizava o assaltante, dava instruções à esposa no sentido de chamar a polícia. “Mas Maria Jesus (a esposa) ficou tão desnorteada que nem conseguiu chamar a polícia”, conta. O Lugar-Tenente da Polícia de Brockton John Crowley disse que não recomenda pessoas a esse tipo de confrontação como Bebiano fez, mas ao mesmo tempo não o inculpa: “Foi um acto heróico, uma decisão tomada em fração de segundos para salvar sua família”. A polícia divulgou as imagens captadas pela câmara de vigilância da loja com a finalidade de alguém poder identicar o indivíduo. No video é bem visível o rosto do assaltante.

A polícia deixou um número de contacto que é o de detectives de Brockton: 508-941-0234.

Bebiano Correia de 48 anos, é pai de seis filhos. Chegou aos Estados Unidos em 1987 e há 9 anos vem trabalhando arduamente numa loja de conveniência, conhecida como um pedaço de Cabo Verde em Brockton, para dela tirar o melhor proveito para sua família. Um bonacheirão, Bebiano é um grande apoiante de actividades sociais e culturais nas quais é visto com muita frequência.

Trágicos assaltos a comerciantes cabo-verdianos

Pelo menos 3 casos de assaltos a comerciantes cabo-verdianos terminaram em tragédia. No verão de 1992 o conhecido comerciante Guigui Barros foi mortalmente alvejado à noite quando se preparava para sair da sua loja de bebidas em Dorchester. O móbil do crime, diz o assassino: Guigui pediu-lhe que deixasse de incomodar seus clientes. Em Fevereiro de 1994 Manuel Monteiro foi morto, por volta das 11 horas da manhã, dentro da sua loja também em Dorchester. O assaltante conseguiu levar apenas 8 dólares. Em 2001, Jorge Fidalgo conhecido produtor radiofónico e homem da cultura, foi morto por 2 cabo-verdianos, conhecidos seus, nas imediações da loja Davey’s Market em Roxbury, praticamente na frente da casa da sua mãe e dentro do seu carro quando se preparava para ir depositar cerca de 2 mil dólares no banco, numa segunda-feira de manhã.
Fonte: caboverdeonline.com

Saturday, March 7, 2009

Poeta, Compositor e Homem de Cultura, vai ser homenageado nos Estados Unidos!


Uma justa homenagem ao poeta, compositor, homem de cultura e também deputado da Nação, Alberto Alves, igualmente conhecido por Neves, realizar-se-à no dia 11 de Abril, pf., numa noite cultural cabo-verdiana-americana, no estado de Massachusetts, na cidade de Brockton, «a décima primeira ilha de Cabo Verde», como frisou o nosso primeiro-ministro, Dr. José Maria Neves, numa das suas recentes visitas aos EUA.

O referido evento acontecerá nas instalações do Shaws Centre, 1 Lexington Avenue, e segundo a comissão organizadora que integra Agnelo A. Montrond, Maria João Barbosa, Alcides Montrond, Arlindo Rosa, Estefania Alves, Jacqueline DaSilva, e Cecílio Cabral, deverá contar com a participação de vários artistas e convidados oficiais, nomeadamente alguns dirigentes associativos, algumas edilidades e/ou representantes do poder local, alguns políticos luso-americanos, representantes de todos os partidos políticos cabo-verdianos com representação oficial nos Estados Unidos, entre outros.

Uma iniciativa da comissão organizadora supra-referenciada, que, em estreita parceria com a comunidade, aposta em realizar eventos desta natureza, anualmente, sob o lema: Capacitando-nos com Cultura, Valorizando os nossos Homens e as nossas Mulheres «Pa Un Kumunidadi Forti Y Kada Bes Más Unidu».

Prometemos voltar com mais pormenores num próximo futuro.

A Comissão Organizadora,


Tuesday, March 3, 2009

Júlio Correia eleito presidente do conselho Geral da ANMCV

Dr. Julio Correia


A ANMCV é um instrumento ao serviço dos seus associados, que são os municípios. O Conselho Geral no qual tem assento todos os municípios, deve cumprir e com rigor uma das suas competências que é a de fiscalizar as decisões do conselho Directivo. E assim será.
Volvidos quase dez meses após a realização do sexto congresso que elegera Isaura Gomes para o cargo de presidente do conselho Geral da Associação dos Municípios de Cabo Verde, eis que os autarcas regressaram nesta segunda feira à Praia para um congresso extraordinário para corrigiram aquilo que foi considerado o maior golpe antidemocrático daquela associação criada há quase duas décadas.

Com efeito por ocasião do sexto congresso, o MPD praticamente varreu o PAICV de todos os órgãos da ANMCV tendo colocado na presidência do conselho directivo Francisco Tavares presidente da Câmara Municipal de Santa Catarina de Santiago e no conselho Geral Isaura Gomes, presidente da Câmara Municipal de S. Vicente.

O PAICV recusou aceitar a legitimidade dos órgãos que saíram do sexto congresso e os autarcas do partido manifestaram o interesse em abandonar a Associação se aquela situação não fosse corrigida rapidamente pela via de um congresso extraordinário.

O MPD não tinha outro caminho senão o do reconhecimento do erro e aceitou a realização do congresso extraordinário nos exactos termos propostos pelo PAICV.

A principal perdedora em toda esta história foi Isaura gomes que sequer chegou a ocupar o lugar que sorrateiramente lhe tinha sido proposto pela direcção do MPD. Aliás foi vergonhoso a destituição do cargo tendo a presidente recusado integrar qualquer órgão da ANMCV. O segundo perdedor foi obviamente o MPD que tomou uma grande lição de democracia, devendo os seus responsáveis pensar duas vezes quando projectam jogadas antidemocráticas, garantiu-nos uma fonte do congresso. Consta, aliás que todo o plano que desembocou naquele sexto congresso fora montado por Jorge Santos, que, aproveitando-se da ausência de grande parte dos autarcas do PAICV na sala projectou o assalto aos órgãos da ANMCV. Soube-se que Jorge Santos havia acompanhado todo o congresso que elegera Isaura.

Logo depois da eleição Júlio Correia deixou claro que tudo vai mudar. Anunciou já a necessidade de alteração dos estatutos, de um regimento para o funcionamento do conselho geral e garantiu que o conselho geral e a mesa que preside vai fazer um acompanhamento de proximidade a todas as actividades e decisões do Conselho Directivo, desde logo a gestão orçamental.

Sunday, March 1, 2009

Matimátika e sima arku-íris

Pa Janice Teixeira

Matimátika e sima ténpu. Nunka e ka ta para.

Matimátika e sima un livru ki bu tene abértu. Bu ka ta fitxa-l tementi bu ka prende.

Matimátika e sima lotaria. Si bu ka djuga bu ka ten xansi pa ganha.

Matimátika e sima iternidadi. E ka ten fin.

Matimátika e sima un sorrizu. E’ pode ser un verdaderu sorrizu di kontentéza y di filisidadi ó el pode ser un surrizu amarélu di falsindadi.

Matimátika e sima bu kodé. Ma dja bu konxe-l nunka más bu ka ta diskisê d’el.

Matimátika e sima un extra-terrestri. Nu ka pode sabe tudu sobri el.

Matimátika e sima montanha rusa. E rei di eufóriku, sabi y divirtidu.

Matimátika e sima un bólsa uma grandi. E ta kebi tudu kuza ki bu pode prende.

Matimátika e sima un spada. Ta due óras ki un algen da érru.

Matimátika e sima nos mai. El ta sta sénpri la pa óras ki nu meste-l.

Matimátika e sima arku-íris / arku-da-bédja. E’ ten ta kubri tu spétru di pensaméntu: di infra-vermelhu ti ultra-violéta.

Janice Teixeira

“Debe ofisializadu tudu varianti di lingua kabuverdianu”

MARCIANO MOREIRA, Inspetor di Finansas i studiozu di lingua kabuverdianu


21 di febreru, Dia Internasional di Lingua Maternu, sirbi di motivu pa un konbersu ku Marciano Moreira. Es studiozu di lingua kabuverdianu sta grabadu ku stadu di indignidadi di nos lingua maternu enbora dja nu ten kuazi 35 anu independenti. El ta pensa ma es stadu e pabia Kabuverdianus ka ta da se esensia (ki e lingua kabuverdianu) valor ki el ta merese. Kontrariu di manera modi txeu algen ta pensa, Marciano Moreira ta defende ofisializason di tudu varianti di lingua kabuverdianu.

____________________________
Entrevistadu pa António Monteiro

Modi ki un mestri na ekonomia ta bira linguista?

Marciano Moreira – N ka sabe si mi e linguista. So N sabe ma ultimamenti N ten stadu ta investiga un bokadu sobri kuzas relasionadu ku nos lingua.

Ta komemoradu, na dia 21 di febreru, Dia Internasional di Lingua Maternu. Kal ki e situason atual di nos lingua kabuverdianu?

N ta atxa ma e un situason indignu. Sinon, nu odja pamodi instituidu es Dia Internasional di Lingua Maternu. Na dia 21 di febreru di 1952, populason di enton Pakiston di Lesti (oji, Bangladesh) revolta ta eziji ofisializason di se lingua maternu. Konkretamenti, es revoltozus kreba pa ses lingua Bangla ser ofisializadu sima dja sa ta kontiseba ku Urdu – lingua maternu di enton Pakiston di Oesti, oji, sinplismenti, Pakiston. Alguns manifestanti matadu. Kantu es faze es ezijensia inda nen 6 anu di independensia es ka tenba. Entritantu, dja pasa 35 anu ki nu toma independensia i inda nos Stadu ta proibi-nu di uza nos lingua maternu na tudu lugar i na tudu sirkunstansia. Es situason e indignu i so el sa ta kontinua trokadu txeu alienason ki inda ta persisti na nos kabesa. Asuntu di lingua e un kiston di dignidadi pabia tudu dia Kabuverdianus ta pasa mal, tudu dia algen ta trosa di nos trokadu baraka na papia purtuges. I nu ta da baraka pabia purtuges ka e nos lingua maternu – pur isu e normal ki nu ka ta papia-l dretu. Sima maioria di Purtugezis ta papia dretu so ses lingua maternu txaskan.

Un situason indignu

Trokadu disu N ta fla ma nos lingua sta nun situason indignu. Dipos di 35 anu di independensia nos lingua maternu inda ka ofisializadu.

Nhu ka ta atxa ma Ministru di Kultura debe sta dizanimadu ku es situason di non ofisializason di kriolu, non obstanti txeu tentativa ki dja fazedu?

N ka sabe modi ki Ministru di Kultura sa ta xinti. N ta atxa ma e kasabi es non ofisializason pa kes ki konxe profundamenti inpurtansia di lingua di pontu di vista storiku. Efetivamenti (enbora nu ka ten duvida ma normalmenti razons ekonomiku ta sta senpri prezenti) maior parti di geras ki dja ten na storia des mundu e provokadu pa defeza di lingua i relijion. Tudu algen normal ta defende se lingua pabia lingua e se esensia. Isu e ton verdadi ki ti ki, pur ezenplu, un Merkanu ta papia lingua kabuverdianu, se kara ta muda. Sima ki el ta bira otu pesoa pabia alma kabuverdianu ta entra nel. Enfin, kenha ki konxe inpurtansia di lingua maternu pa tudu povu i dipos el ta fika ta odja ofisializason di se lingua ta adiadu sekamaneka ka pode fika sabi. Partikularmenti si es pesoa ten stadu ta trabadja ku npenhu, ta sakrifika pa kria tudu kondisons sima gramatika, disionariu i manuais – sima e kazu di Manuel Veiga.

Stranhu e ki e nos me ki sa ta stroba es ofisializason?

Trokadu disu ki N ta papia di alienason. Debe ten un dozi grandi di alienason na nos kabesa ki ta faze-nu ka da nos kabesa se devidu valor. Kel li ki ta splika pamodi nu ka ta da nos lingua devidu valor, sendu lingua nos esensia.

Si kadjar ten un mo ngatxadu ki sa ta tadja ofisializason di kriolu - i es ta uza ALUPEC komu pretestu?

N ka sabe si ten un mo sukundidu pa trapadja kriolu. Mas, N pode fla ma Governu, na anu di 1998, promulga un Dekretu-Lei ki aprova, a titulu sperimental, nos alfabetu. Es lei ta mandaba Governu sosializa es alfabetu. Mas, stranhu, Governu ka kunpri lei na sentidu di sosializa alfabetu. Enfin, susesivus Governu, inkluindu kel antigu, ka ta toma mididas normal, razoavel i lojiku pa gentis pode konxe nos alfabetu.

“ALUPEC, un alfabetu lojiku i sientifiku”

ALUPEC e un alfabetu lojiku ki ta sigi diretrizis sientifiku ki sai di reunion internasional di linguistas ki fazedu la Praga na 1926. Es diretrizis ta rekomenda so kel li: ma nu ka debe kastiga nos kriansas, maltrata-s pa obriga-s dikora lojika di skrita ki Romanus ta sigiba. Etimolojiku signifika lojika ki ta izistiba na orijen di palavra. Kerdizer: kriansas Romanu ta skrebeba sima es ta pronunsiaba, istu e, di forma fonolojiku. Asin, sertamenti era lojiku pa es kriansas pamodi ki es debeba skrebe, pur ezenplu, palavra exército ku x. So ki, tendu en konta modi oji nu ta pronunsia es palavra na lingua kabuverdianu, dexa di ser lojiku pa nos kriansas ma na nves di z es ten ki po x. Purtantu, alfabetu aprovadu pa Governu na 1998 e un alfabetu libertador, lojiku i ka ta ezisti nenhun justifikason sientifiku pa se rejeison ativu o pasivu.

Kritika ki alguns ta faze ma el e fonolojiku i ki, pur isu, el ka ta sigi “nos tradison” ka ten razon di ser pabia nos nen nu ka tenba abitu di skrebe lingua kabuverdianu antis di independensia. Ta kontadu na dedu kes pesoa ki ta skrebeba un anu un dia nos lingua maternu. I es rezolve uza regras di skrebe lingua purtuges pa es skrebe nos lingua pabia era kel la ki es nxinadu. So ki gosi, ki dja nu ten sientistas di lingua, ka e adekuadu nen lojiku nen rasional pa nu kontinua ta faze sima es faze.

Studiozu di kriolu, Mateus Rodrigues, ta konpara ALUPEC ku makina fotografiku. Kerdizer, so ta guarda kel izatu momentu, sen storia. Algun komentariu?

Uza es pozison pa rejeita ALUPEC e falasiozu i N ta splika pamodi!

Primeru, pabia e un pozison radikal. Odja: nenhun alfabetu ki gosi ta ezisti ka ta ezistiba desdi ki mundu e mundu. Tudu es alfabetu tevi un primeru dia. Alfabetu latinu tanbe ka ta ezistiba desdi senpri. Nos povu sa ta komesa un prosesu storiku enkuantu donu di se naris – purtantu, nu pode kria nos propi alfabetu, sima Purtugezis faze, sima Inglezis faze, sima Fransezis faze. Es tudu kria ses propi alfabetu adaptadu a realidadi di ses linguas. Istu e, si es pozison di Sr. Mateus ta sirbiba, nu al staba ta skrebe ku regras di skrebe inventadu pa Sumerius o pa Egipsius di Faraos pabia pa ladu di Mezopotamia i Egiptu antigu ki inventadu kes primeru skrita. Mas, e ka si ki ten stadu ta kontise! Tudu povu kria se propi skrita i nos nu ka inferior a kes povu la – ka ten nenhun razon pa nu ka kria nos skrita adaptadu a realidadi di nos lingua.

1885: primeru proposta di alfabetu pa kriolu

Sugundu, sobri “sen storia” basta fla kel li: primeru proposta di nos alfabetu aprezentadu na 1885 pa un kabuverdianu di nomi António de Paula Brito. Kel li e storia di me disisu: el ten mas di un sekulu. I odja: alfabetu atual e igual a alfabetu propostu pa de Paula Brito en mas di 80%. I es alfabetu di 1885 tanbe era fonolojiku sima ALUPEC. Na se obra intituladu “Apontamentos para a gramática do crioulo que se fala na ilha de Santiago de Cabo Verde” de Paula Brito ta aprezenta regras di alfabetu fonolojiku. Purtantu, mesmu di pontu di vista kronolojiku, alfabetu fonolojiku dja ten storia.

Nton, debe ser ezistensia di txeu varianti ki sa ta inpidi ofisializason di kabuverdianu? Istu e, si nos tudu ta papiaba un uniku varianti, es varianti dja staba ofisializadu?

Es tezi tanbe e falasiozu! Si ezistensia di txeu varianti era inpedimentu pa ofisializason di kabuverdianu, nton ka ta tenba oji nenhun lingua ofisializadu na mundu. Npos, na tudu tera, na tudu nason ten variantis. Purtantu, ku relason a spesifisidadi linguistiku kabuverdianu, debe diskutidu kiston di variantis. Spesifikamenti, Stadu, atraves di orgons konpitenti, debe promove diskuson pa atxa soluson.

Dja nu ten 35 anu ta buska es soluson...

Kuandu ki nhu obi ma Stadu di Kabu Verdi organiza un enkontru ku teknikus konpitenti pa diskuti ki varianti debe ofisializadu o kuze ki debe fazedu peranti ezistensia di variantis? Ami, N ka obi ma organizadu un enkontru ku pesoas abalizadu, ku pesoas ki ka ta diskuti na bazi di paixons o di bairismu duentiu, mas sin ku pesoas ki sta interesadu na atxa soluson efikas...

N ta atxa ma ta konsigidu ofisializa imediatamenti lingua kabuverdianu si disididu ofisializa tudu varianti, sen menospreza nenhun. Kal ki e opinion di-nho?

Kuza ki nhu kaba di fla ta koinsidi, ipsis verbis, ku teor di un artigu ki dja N publika ka un bes, ka dos!

“Pa ofisializadu lingua kabuverdianu, non un dadu varianti”

Ka dura li N defende na jornal “A Nação” es tezi ki nhu kaba di fla. Banda un anu atras tanbe N defende es ideia ki nhu kaba di fla. Konkretamenti: N ta defende ma debe ofisializadu lingua kabuverdianu, non un dadu varianti. Ma debe ofisializadu lingua kabuverdianu ku tudu se diversidadi rezultanti di manera modi el ta faladu na tudu ilha di Kabu Verdi. Modi el ta nxinadu? Ta nxinadu tudu varianti. Pa ka stafa kriansa, un kriansa ta studa varianti di se ilha pa ser kapas di ntende-l i di uza-l dretu i ta studa variantis di kes otu ilha so pa el ser kapas di ntende-s.

Ta parse-m ma es kiston di variantis debe tratadu ku mas abertura. Na verdadi, tudu Kabuverdianu gosta di lingua kabuverdianu. Mas, alguns Kabuverdianu ten medu di odja se varianti na prateleira. E kasi?

Es “kiston” e falsu, sen pe nen kabesa pabia tudu tera ten variantis. Na nos kazu, kuza ki sa ta falta e xinta na meza pa diskuti pa atxa soluson apropriadu. Si ka txigadu un soluson konsensual, debe ofisializadu tudu varianti. I ofisializa tudu varianti sta di akordu ku alguns valoris ki sa ta defendedu na mundu, nomeadamenti es valor ki nhu limia off the record: proteson di diversidadi linguistiku. Alias, N ta atxa ma kada varianti ki more ta dexa-nu mas pobri.

La Arjelia i la Marokus, jerason pos-independensia ten difikuldadi na papia dretu i arabi i franses pa motivus ki N ka ta fla lisin. Li na Kabu Verdi, es indefinison sobri lingua kabuverdianu si kadjar ta ben po prosimus jerason nun situason igual: nen kriolu, nen purtuges. E kasi?

E fenomenu di glotofajia. E sientifiku – dja el sta studadu. Istu e, kuandu un lingua ka sta na situason normal pa se dezenvolvimentu, ta kontise es fenomenu li. Por ezenplu, ti ki ben un pesoa di otu ilha i fika ta papia varianti di Santiagu mariadu – isu ta kontise pabia es varianti ka ta nxinadu. Pamodi ki es ka ta papia purtuges pior di ki ses nivel di instruson literariu ta permiti-s? Pabia purtuges ta nxinadu.

“E fundamental ki nxinadu lingua maternu”

Pur isu ki nu debe studa nos lingua, pabia ti ki nu studa-l nu ta papia-l dretu. Nu ta fika ta sabe undi ta kaba kabuverdianu i ta komesa otus lingua, inkluindu purtuges. Na verdadi, gosi nu sa ta vive nun situason di semi-linguismu pabia, sugundu regras di pedagojia, nu debe studa lingua maternu primeru i so dipos di nu tene es alisersi firmi pa nu uza es alisersi firmi pa studa otus lingua, inkluindu purtuges. Asin, nu al podeba prende midjor otus lingua, inkluindu purtuges. Mas, nos realidadi atual e kontrariu: ku violason di integridadi moral di nos kriansa, ku violason di regras pedagojiku, ti ki kriansa ba skola, desdi primeru dia, es ta bonbordea-l ku un lingua ki el ka ta domina i kada frazi ki el tenta konpo ta sta mariadu i el ta trosadu del. Rezultadu des aberason e kel li: el ka ta domina se lingua maternu pabia el ka studa-l i el ka ta domina kes otu lingua (inkluindu purtuges) pabia el ka studa-s a partir di un bazi linguistiku solidu.

Marciano Moreira e kenha?

Marciano Ramos Moreira (Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera) nase dja ten kuazi 50 anu na Sidadi Velha, bersu di lingua kabuverdianu – sima el ta fla. E mestri na ekonomia pa Universidadi di Wyoming, Merka.

Na pelumenus 2 semanariu inpresu des prasa, el ten stadu ta publika artigus na lingua kabuverdianu sobri es lingua. Un des jornal e “Expresso das ilhas” – undi el ten publikadu, ku regularidadi, desdi novenbru 2008. El ta kolabora tanbe ku alguns meiu di komunikason on line.

Na kualidadi di studiozu di nos lingua maternu, el partisipa, li na Praia, na mes di dezenbru di 2008, na Meza-Redondu pa Avaliason di ALUPEC.

El sa ta prepara se livru “Nu ben konta partis” a partir, nomeadamenti, di partis ki el ten publikadu na kabuverdianu.


MARCIANO MOREIRA, Inspector das Finanças e estudioso da língua cabo-verdiana

Mathematics is like a rainbow


By Janice Teixeira


Math is like time, it never stops.

Math is a book you cannot close until you are done.

Math is like lottery. If you do not play you have no chances to win.

Math is like eternity. It has no end.

Math is like a smile. It can be happy or evil.

Math is like your baby. Once you know her or him you will never forget her or him.

Math is like an alien. You cannot know all about it.

Math is like a roller coaster. It is very exciting.

Math is like a huge bag. It can hold all you can learn.

Math is like a sword. When you mess up it hurts.

Math is like a mother. She is always there whenever you need her.

Math is like a rainbow, a multicolored arc, with red on the outer part of the arch and violet on the inner section of the arch.

Violênsia E Ka Soluson!


Pa Janice Teixeira

E violênsia ki ta distrui kriansas inosenti, jóvens y ses sonhus. E violênsia ki ta separa algen di se família. El ta traze só dór y revólta …

Nu meste kaba ku violênsia. E ka só di gérra, má tanbe di déntu di nos korason. Violênsia e brutindadi pamodi brutu ka ten y nen ka ta da skóla valor.

Ten txeu tipu di violênsia: violênsia duméstika, violênsia verbal, fíziku, moral, etc. Manda mísil kontra un nason, invadi un térra, tanbe e violênsia.

Debe promovedu pás na mundu. Pás entri omis, mudjeris, jóvens y kriansas ta konsigidu ku ruspetu y toleránsia pa nos kunpanheru. Nos tudu nu debe luta pa igualdadi y perdua kenha ki ofende-nu. Nu ten ki ser solidáriu ku kunpanheru. Ku Déus na korasaun ta ten ruspetu y justisa entri “os Homens”. Só asin dignidadi ta ser restauradu.

Nu meste pás pa uni tudu kes ki ten pensamentu diferenti.

Nos tudu inda e poku pa isforsa pa nu konsigi un mundu midjór pa nos fidju.

Janice Teixeira