Irmon Kabuverdianus, Nu Uza Y Divulga Alfabétu Kabuverdianu Ofísial(AK, ex-ALUPEC)

Sunday, May 20, 2012

UN BRÉVI SINÓPSI SOBRI KRIOLU KABUVERDIANU KONTENPORÁNIU NA PAPEL Y NA ENSINU NA MÉRKA


Pa Agnelo A. Montrond, USA

Kel-li ki foi tema di nha brévi intervenson na kel Méza Rodóndu ki Konsuladu Jeral Di Kabuverdi na Mérka organiza na Massasoit Community College na Brockton, kinta-fera dia 3 di maiu. Ka ten dúvida ma kel Méza Rodóndu foi un grandi susésu: primeru foi abertura ki foi fetu pa Visi-Prizidenti di Massasoit College, David Tracy; lógu dipôs foi vês di nha brévi intervenson ki N ta digna konpartilha ku leitoris; terseru foi intervenson di Profesóra Nezi Brito ki da alguns informason sobri pulítika linguístiku na Kabuverdi; kuartu foi bês di Manuel Gonçalves ki faze un isilenti aprizentason di orador prinsipal di kel Méza Rodóndu, linguista, Dr. Manuel Veiga, ex-ministru di kultura di repúblika di Kabuverdi.


Partisipantis pidi Dr. Veiga pa publika se intervenson na internet, el prumeti ma el ta publika-l, y komu prumésa é dívida, dja el sta publikadu y interesadus pode konsulta-l na

https://www.dropbox.com/s/7up2p42ti3o33vf/KRIOL%C3%8DSTIKA%20EN%20KABUVERDI%204%20-%20Copy.ppt

Partisipason na spaso di dibati foi fenomenal y korason ba-m barriga kantu ki nha amiga, ativista na kumunidadi Maria João Barbosa fla ma el pode bisti kamizóla di tudu kór y di tudu tipu má se péli gó, se nómi y se morada é di un Krióla di setréza.

Méza Rodóndu termina na Massasoit ma interason kuntinua na facebook, y N ta faze kiston di konpartilha ku nhos alguns feedback isilentis:

Gunga Tolentino - «Na verdadi, na Massachusetts Lingua kabuverdianu ê lingua ofisial di komunikason di stadu ku imigranti Kabuverdianu y ke-li tem un inpurtansia kultural di dimenson grandi. ten un numeru gandi di tudu tipu di dokumentus traduzidu na tudu skola, txeu sidadi, txeu tribunal, tudu Ospital etc».

Maria Joao Teixeira Barbosa -«Obrigadu pa bu vizita. Foi un tardi di kultura, y un promésa di un futuru garantidu pa nos lingua na "Mamai Vélha-nos Térra" y na tudu Diáspura di Mundu! Pa béntu leba lonji tudu nos palabras, nos pensaméntus, nos ideas y ki jerason jóven abrasa ku forsa es ideia en moviméntu pa transforma-l nun serteza,nun futuru prósimu».

Carla Martin ‎« it was a wonderful event. Attitudes really are changing with more education on language issues -- you could feel it. So much pride in that room! Wish that we could have spirited you up to MA for the day …»

Partisipantis staba ben xintadu na kel Méza Rodondu preparadu pa resebe inkumenda di térra ki linguista Dr. Manuel Veiga traze-un.

Kel-la é ka éra só óra pa nu papiaba di Kriolu na kriolu; kel-la foi bês pa nu papia na Kriolu, foi bês pa nu papia di Kriolu; foi bês pa nu papia di Kriolu na papel, foi bês pa nu papia di Kriolistika na Kabuverdi; y tanbe foi bês pa nu papia sobri ensinu di Lingua kabuverdianu na Mérka.

Foi ku grandi alegría ki N ta diriji uns brévis palavras pa tudu kenha ki onra-un ku ses prizénsa na kel Méza Rodondu sobri Kriolistika na Kabuverdi. N sabeba ma es kreba obi Dr. Manuel Veiga ta fla-s kuzas ki es meste obiba. Pur isu N ta foi mutu brévi só pa N fla-s ma si Konstituison di Repúblika di Kabuverdi ta fla ma Stadu debe kria kondison pa promove, divulga, valoriza y dignifika lingua kabuverdianu, diáspura kabuverdianu tanbe ten dadu un grandi kontribuison na es taréfa di prumuson, divulgason, dignifikason, y valorizason di Kriolu Kabuverdianu na papel y na ensinu.

Di faktu kabuverdianus na Mérka tanbe ten partisipadu na es djunta-mon y N ta apruveita pa saúda kabuverdianamenti tudu kes individus y instituisons na Mérka ki ten fetu un diferénsa puzitivu na es luta y labuta pa engrandesiméntu di lingua kabuverdianu. Kel dia, la na Massasoit Community College, reprizentadu pa David Tracy, Vice President for Student Services and Enrollment Management, ku onróza prizensa di figura di proa di es dinámika di kriolistika na Mundu, Dr. Manuel Veiga, un distakadu linguista, y ku distintu prizénsa di kadu un di nhos ki sta li, N ta apruveita pa agradese publikamenti, Massasoit Community College y se staff, ki abri Kriolu Kabuverdianu pórta y konbida-l pa el xinta na sala djuntu ku latin, italianu, fransês, spanhol, árabi, etc. Si oji Kriolu sa ta inxinadu li na Massasoit, é grasas a karisma, determinason y perseveransa di Prufesóra Cristina Melo Ajemia, ki konvense-m a aseita dizafiu di majistériu di Lingua Kabuverdu na nos désimu-priméru ilha, sima ki nos Priméru Ministru Dr. José Maria Neves sábiamenti batiza Brockton y arredoris.

Ku tudu ruspetu ki nu ten pa kontributu di kriolistas sima puéta Eugénio Tavares, Pedro Cardoso, y otus ki poi Kriolu na papel, kada un na se papel, y ku papel di létras diferente di kunpanheru, pamódi inda ningen ka poba régras unifikadu pa skrita di Kriolu na papel, nu ta djata di kontentéza y un ta rigozija ku grandi inisiativa ki es teve di kumesa muviméntu pró-Kriolu. Oji gó, realidadi di Kriolu kontenporâniu dja é unifikador, pamódi dja nu ten un Alfabétu Kabuverdianu (ex-ALUPEC) ofisial ki foi instituidu, na altura ki Dr. Veiga éra Ministru Di Kultura, pa un dikrétu-Lei ki dja sta na papel, dja nu ten romansi Odju D’Agu na Kriolu na papel , dja nu ten diskrison di strutura di Kriolu na papel, dja nu ten Introduson a Gramátika di Kriolu na papel, dja un ten Disionáriu di Kriolu na papel y ku un monti di fódja, es disionáriu sta li oji y é un spési di inkuménda di térra ki Dr. Manuel Veiga traze-nu di Kabuverdi. Sa ta falta é pa nu poi Kriolu na fódja di papel di nos Konstituison ku papel di lingua ofisial, y dja nu sabe ma Ka Ten Tadju Ki Ta Tadja Pa Kriolu Ka Ofisializadu. Sima ki Pedro Cardoso fla, «…tudu povu ta studa y ta kultiva se lingua …»; Kreiu é só na kabuverdi ki sa ta parse uns rabidantis di rezistensia kóntra ses própi lingua, ki si po-s un alavanka na nos identidadi es ta rabidaba el kabésa baxu pa da ku el na txon ti kaba-l na nada.

Na Mérka, na stadu di Massachusetts, podu na papel ma na programa bilingi debe uzadu lingua nativu di kabuverdianus na ensinu, y ta inxinadu Kriolu na alguns universidadis, é nu ta intxi petu di orgulhu pa nu fla en vós altu ma Massasoit Community College é un di es. N krê apruveita es opurtunidadi tanbe pa fla ma sistema edukativu na Mérka ten un papel determinanti pa proporsiona studantis kabuverdianus oportunidadi di studa Lingua y Kultura kabuverdianu, pa kultiva orgulhu di ses raizis y ivita sitomas di krizi di identidadi iventualmenti provokadu pa integrason y adaptason disfunsional na kultura Merkanu.

Administradoris di MASSASOIT en jeral, Prizidenti Dr. Charles Hall y se ekipa, sobritudu Dean Dianna Yameen ki é responsável pa Humanities and Fine Arts Division, Professor Susan Hall ki é responsável pa Dipartaméntu di Linguas Mudérnu, ta meresi un obrigadu di kada un di serka di un milhon di kabuverdianus spadjadu pa kes kuatu kantus di mundu. N ta spéra ma kenha ki é di direitu ta rikunhese es isilenti servisu kumunitáriu ki MASSASOIT COMMUNITY COLLEGE ten stadu ta presta a kumunidadi di Brockton y arredoris, konxedu tanbe pa sidadi di kanpions y pa «Boxer Country», ki sistematikamenti ten oferesidu kursus di Kriolu. Di faktu Massasoit ten stadu ta faze diferénsa puzitivu en relason a otus skólas na Brockton y el ten kontribuidu txeu pa afirmason, valorizason y projeson di nos lingua komu un lingua mudérnu ki merkanus ten opurtunidadi di skodje djuntu ku otus linguas mudérnu pa prende. Kriolu kumesa ta faze parti di linguas mudérnus ki Massasoit ta oferesi a kumunidadi di Brockton grasas a detrminason, perseveransa y karisma di Prufesóra Cristina Melo Ajemian, ki se korason é metadi purtugês y metadi kabuverdianu.



Nha speriensia di ensinu di kriolu kabuverdianu kontenporániu na papel y na ensinu na Mérka é bastanti gratifikanti: é un prazer odja merkanus, kabuverdianu-merkanus di várius djerason, ta prende kriolu, ku dedikason, zélu y determinason. Y alguns di es dimonstra na alguns iventus ki nu organiza na kumunidadi y ki foi transmitidu na televizon, ma es prende lé na Kriolu, ma es pode pâpia un poku na kriolu, ma es pode konta partis na kriolu, ma es sabe kuzé ki é katxupa, modi ki ta skrebedu katxupa ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial, kuzé ki é djagasida (ki adivogada Pina fla-m un dia na aula ma kes kabuverdianus ki dja dura li na Mérka ta fla djag) y módi ki ta skrebedu djagasida ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial , kuzé ki é kuskus y módi ki ta skrebedu kuskus ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial, kuzé ki é atun di Kabuverdi y módi ki ta skrebedu atun di Kabuverdi ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial, kuzé ki é bolaxa di kabuverdi y módi ki ta skrebedu bolaxa di kabuverdi ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial, kuzé ki é pontxi di Kabuverdi y módi ki ta skrebedu pontxi di Kabuverdi ku Alfabétu Kabuverdianu Ofisial.

Ka dura, kantu ki inda nu staba ta pensa na kal universidadi na es zóna di Nóva Inglatérra ki midjór ta sirbiba pa organiza enkontru di nos Primeru Ministru, Dr. José Maria Neves, ku jóvens kabuverdianus, na konbérsu na telefóni sobri es asuntu, un nha amigu fla-m: «Montrond, dja N pensa na MIT, na Harvard University, Na UMass, na Bridgewater Sate College ki oji é Bridgewater State University, má nos «Harvard» y nos «MIT» é Massasoit Community College, undi ki maioria di jóvens kabuverdianus ta kuntinua ses studu óras ki es termina liséu».

Di faktu kel nha amigu tinha razon, y kel enkontru na «Campus» di Massasoit na Brockton, sidadi más kabuverdianu na Mérka, kaba pa ser un grandi susésu. Jóvens partisipa en masa y Dr. José Maria Neves, midjór Primeru Ministru ki Kabuverdi dja tevi ti gósi, fla-s, ku kel elokuênsia di kustumi, kuzas ki es meste obi. Un merkana, ki staba ta prende Lingua Kabuverdianu ku mi na Massasoit, tanbe marka se prizénsa na kel ivéntu, y el fika rei di kontenti, pamódi nos Premier pâpia na Kriolu, nos lingua (trans)nasional, nos lingua veikular y nos lingua ofisial en konstruson.

Massasoit ten stadu ta oferesi aulas di Kriolu kabuverdianu na Brockton desdi veron di anu 2002. Alguns sentenas di merkanus y otus partisipantis dja konpleta kursu di Kriolu I y II ki Departaméntu di Linguas Mudérnu ta oferesi pa kumunidadi, djuntu ku purtugês, inglês, latin, fransês, spanhol, árabi, etc: prufisionais ki ta interaji ku kabuverdianus prufisionalmenti ó susialmenti, numeadamenti médikus, adivogadus, profisoris, enprezárius, pulísias, ditetivis, padris, konselherus akadémikus, diretroris di servisus intérpreti na ospital, infirmeras, ajentis susial, etc. Brévimenti N ta ben aprizenta un pikénu reportájen sobri dôs merkanus ki foi nhas alunus di Kriolu na Massasoit y ki oxi sa ta da un grandi kontributu pa Kabuverdi: un é un enprezáriu ki dja abri negósiu na Kabuverdi y kel otu dja viaja alguns bês pa Kabuverdi pa djuda kabuverdianus na ária di saudi.

Sin, N ta fla y N ta torna fla: Massasoit ta oferese aula di Kriolu - lingua mudérnu djuntu ku purtugês, inglês y otus. Á kanadja! Kriolu dja grandi dja! Kriolu ta inxinadu ónbru ku ónbru djuntu ku purtugês, inglês, fransês, spanhol, etc. Y ten kenha ki ta prifiri prende Kriolu en vês di purtugês pa razons óbviu li na Brockton undi ki sérka di un kuartu di populason é kabuverdianus. Si é verdad ki Kabuverdianus ten pézu demogáfiku disproporsional a pézu pulítiku na Brockton, tanbe é verdadi ki es pézu demográfiku konbinadu ku pézu intelektual y enprezarial sa ta da pézu linguistiku, puder y ruspetu pa nos Kriolu.



Si valor di un kabuverdianu ta mididu pa se entrega, dedikason y zélu en prol di diféza, prumuson y valorizason di nos lingua y kultura, anton nu pode djata y fla ma nos Kriolistas, spesialmenti Dr. Manuel Veiga, é kabuverdianus ki bale más ki oru ó diamanti di nos kultura.

No comments: